Vrijetijdsbesteding  

NAAR DE KANTINE 

Elke Rus beschikte over een ‘Russenlager’, een boekje waarin om de veertien dagen een deel van zijn loon werd ingeschreven. Het geld kreeg hij niet in handen, maar in de kantine kon hij met zijn loonboekje allerlei benodigdheden kopen: drank en fruit, toilet- en rookartikelen, schrijfgerei en kledingstukken. De verantwoordelijke bediende noteerde nauwgezet het artikel, de prijs en de datum in het boekje en de gevangene tekende voor ontvangst. Het bedrag dat aan het einde van de maand niet opgebruikt was, werd naar de volgende maand overgebracht. Op krediet kopen was in de Duitse reglementering niet voorzien.

 Oscar De Moerlooze, bediende in het Russisch kamp van Beringen: “Ik heb enkele maanden dienst gedaan in de kantine. Ik hield de gegevens op steekkaarten bij. De Russen verdienden drie frank per dag of zo iets. Ze kregen dat geld niet, het bedrag werd op een fiche geschreven. In het seizoen dat er veel fruit was, kochten ze appelen en peren. Sigarettenblaadjes konden ze ook kopen, maar dat moesten ze niet hebben. Ze pakten liever een stuk krantenpapier en rolden daar hunne machorka in. Die heel grove tabak kwam in vierkante pakjes van de Centrale Magazijnen van Genk.

 Aan fruit geen gebrek ~ Voor de periode van augustus 1943 tot en met januari 1944 onderzochten we de ‘Russenlager’  van  24 willekeurig gekozen Russen van het kamp van Zolder. Dit onderzoek toonde aan dat deze gevangenen gedurende zes maanden 1.782 kg fruit - kersen, appelen, peren en pruimen - hadden aangekocht. Dit betekent voor elke man van deze groep gemiddeld vierhonderd gram fruit per dag.

Blijkbaar waren er grote kersen- en pruimenliefhebbers bij. Een gevangene kocht in drie dagen zes kilogram kersen, een andere vijf kilogram pruimen. Stefan Buchan besteedde in de maand augustus zijn loon aan 13,5 kg appelen, 2 kg peren en 13 kg pruimen.

Op 8 oktober 1943 uitte Hoevels nogmaals zijn ongenoegen over de onvoldoende bevoorrading van de kantines. Waarom zouden de Russen harder werken voor meer geld als ze er toch niks konden voor krijgen? Aan de verantwoordelijke bediende werd gevraagd de gevangenen zaken te laten opschrijven die ze in de kantine wensten te kopen. Volgende artikelen werden genoteerd: fruit, bier, limonade, koekjes, kaas, potloden, snoepgoed, lepel, paddestoelen, klein zakmes (doorgestreept), naald, garen, broekriem, koffiekopje, tandenborstel, tandpasta, notaboekje, slot, zakdoeken,  handschoenen, muziekpapier, goedkoop zakuurwerk.

VAKLUI EN KUNSTENAARS  

               (R.Demily)                        (M.Spaas)                                 (G.Lenaers)

Krijgsgevangenen, afkomstig uit bosrijke streken, waren ervaren houthakkers en timmerlui. Bedreven in de houtsnijkunst hadden ze de ramen van hun izba met prachtige omlijstingen versierd en tijdens de lange winteravonden allerlei houten gebruiksvoorwerpen en speelgoed gesneden. Nu vervaardigden ze - na het werk in de mijn - sieraden en speelgoed van hout en ander materiaal: vogels met beweegbare vleugels, duiven met mooi gekleurde, opengespreide veren, vissen, krokodillen en slangen, boten, vliegtuigjes en windmolens. Van oorlogsgeld en stukjes aluminium, koper en mica maakten ze fijn afgewerkte ringen en armbanden en graveerden er de gewenste naam in.

Erik Krampilz: ‘Ik heb jarenlang een groene, houten slang bewaard, die bewoog als een echte slang. En drie vogels op een plankje. Als ik aan een koordje trok, begonnen ze om de beurt te pikken.’

Désiré Jans: ‘Fadjeeke en zijne maat hadden ne paardenmolen in mekaar gezet. Met een zwengeltje aan de onderkant kondt ge die molen doen draaien en gingen die paardjes op en neer.’ 

       Vladimir  Walkov                Sidonie Claes                       Dokter Octave Elens

Bij de krijgsgevangenen waren niet alleen bekwame vaklui, maar ook kunstenaars, muzikanten en schilders. Een van hen had een volledig schaakspel uitgesneden, de pionnen waren meesterwerkjes. Anderen schilderden landschappen en tekenden aan de hand van pasfoto’s mooie portretten.